Voorbij de eerste indruk

Hoe belangrijk is het om om bewust om te gaan met de eerste indrukken die we vormen van leerlingen?. Als leerkrachten hebben we vaak onbewust al in de eerste dagen van het schooljaar een beeld van onze leerlingen, gebaseerd op hun gedrag, voorkomen of eerdere ervaringen. Deze indrukken kunnen echter een grote invloed hebben op de dynamiek in de klas en de ontwikkeling van de kinderen. Het is belangrijk om deze eerste indrukken onder de loep te nemen en te reflecteren op hoe we ze gebruiken in onze benadering van de klas.

Het belang om voorbij de eerste indruk te kijken

Kinderen voelen heel goed aan hoe ze door anderen, met name door hun leerkracht, worden gezien. Een vooroordeel, zelfs als het onbewust is, kan invloed hebben op hoe een kind zich gedraagt en ontwikkelt in de klas.

Kinderen willen gezien en gehoord worden als individu, niet als een verzameling gedragingen of cijfers. Wanneer een leerling het gevoel krijgt dat hij of zij in een bepaald hokje is geplaatst, kan dit het zelfvertrouwen ondermijnen en de motivatie om te leren verminderen. Wanneer een leerling zich niet begrepen voelt, kan dit leiden tot ongewenst gedrag, wat op zijn beurt het oorspronkelijke vooroordeel van de leerkracht bevestigt. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om een positieve relatie op te bouwen.”

Het Effect van Vooroordelen op Leerprestaties en Welzijn

Onderzoek toont aan dat kinderen die zich begrepen en gesteund voelen door hun leerkracht, beter presteren en emotioneel stabieler zijn. Het tegenovergestelde is ook waar: kinderen die door vooroordelen worden beperkt, kunnen minder betrokken raken, minder goed presteren en zich uiteindelijk meer terugtrekken. Dit heeft niet alleen gevolgen voor hun academische resultaten, maar ook voor hun emotionele en sociale ontwikkeling.

Vooroordelen kunnen subtiel zijn. Ze kunnen gebaseerd zijn op het gedrag van een leerling op een bepaald moment, of op informatie die we van collega's of vorige leerkrachten hebben gekregen. Echter, als we deze eerste indrukken niet bewust herkennen en aanpakken, kunnen ze langdurige invloed hebben op onze relatie met de leerling en hun prestaties in de klas.

Hoe vooroordelen herkennen?

In de tweede aflevering van de Gouden Weken podcast bespreken we enkele praktische stappen die leerkrachten kunnen nemen om voorbij hun eerste indrukken te kijken en een open houding aan te nemen. Het begint allemaal met zelfreflectie. Bewust stilstaan bij de manier waarop je naar een kind kijkt en jezelf de vraag stellen: “Is deze indruk gebaseerd op objectieve observaties of op een vooroordeel?"

Een goede manier om dit te doen, is door gedurende een bepaalde periode aantekeningen te maken over je observaties van een leerling. Noteer wat je ziet, zonder te oordelen. Na verloop van tijd kun je deze aantekeningen teruglezen en zien of je beeld van de leerling veranderd is. Dit kan helpen om een eerlijker en vollediger beeld te krijgen van wie het kind werkelijk is.

Het belang van open communicatie

Een andere strategie die besproken wordt in de podcast, is het belang van open communicatie. Door actief het gesprek aan te gaan met je leerlingen en hen de ruimte te geven om hun eigen ervaringen en gevoelens te delen, krijg je een beter inzicht in hun wereld en kun je voorbij de oppervlakkige indrukken kijken.

Julie wijst erop dat empathie hierin een sleutelrol speelt. “Probeer je in te leven in de belevingswereld van het kind. Wat heeft het meegemaakt? Welke factoren kunnen van invloed zijn op zijn of haar gedrag? Door te luisteren zonder te oordelen, toon je respect voor de leerling en leg je de basis voor een vertrouwensband.”

Gesprekskaarten: een hulpmiddel voor reflectie

Om leerkrachten te helpen reflecteren op hun eerste indrukken en deze bewust onder de loep te nemen, hebben we gesprekskaarten ontwikkeld. Deze kaarten zijn bedoeld om na het beluisteren van de podcast verder na te denken over de manier waarop je naar je leerlingen kijkt. Ze kunnen individueel gebruikt worden, maar ook als gespreksstarter tijdens een teamvergadering.

De vragen op de kaarten nodigen uit tot zelfreflectie:

• Wat was je eerste indruk van een bepaalde leerling en waarop was deze gebaseerd?

• Hoe heeft deze eerste indruk je houding ten opzichte van de leerling beïnvloed?

• Hoe zou je meer open en onbevooroordeeld naar je leerlingen kunnen kijken?

Door deze reflectievragen te beantwoorden, krijg je meer inzicht in je eigen denkpatronen en leer je bewustere keuzes te maken in je omgang met je leerlingen.

De reflectievragen kan je downloaden via deze website.

Voorbij de eerste indruk kijken is een uitdaging die iedere leerkracht aangaat, bewust of onbewust. In deze tweede aflevering van de Gouden Weken podcast belichten Vanessa en Julie hoe belangrijk het is om bewust om te gaan met de eerste indrukken die we van onze leerlingen vormen. Vooroordelen kunnen een grote invloed hebben op de ontwikkeling en het welzijn van kinderen. Door hier actief bij stil te staan en reflectie te stimuleren, kunnen we als leerkrachten bijdragen aan een veilige en ondersteunende leeromgeving, waarin ieder kind zich volledig kan ontplooien.

Heb je de aflevering nog niet beluisterd? Ga dan snel naar de podcastpagina en vergeet niet de gesprekskaarten te downloaden voor verdere reflectie!